Yazımıza başlamadan önce bir kafa karışıklığına açıklık getirelim. Doğrusu “NFT Token” midir, “NFT coin” mi? Aslında her ikisi de. Çünkü token (jeton)’lar teknik olarak aynı zamanda birer coin’dir. Ancak NFT kısaltması zaten içinde “token” kelimesini de içerdiği için (non-fungible token) “NFT Token” dediğimizde iki kere “token” olarak tekrarlamış oluyoruz. Bize göre doğrusu “NFT” ya da “NFT coin” olarak kullanılmalıdır. Yine de galat-ı meşhur olmaya başladığı için, arama kolaylığı açısından da düşünerek, yazımız içinde bütün ifade çeşitlerine yer vermeye çalışacağız. https://gazetecoin.com/nft-nedir-nft-haberleri-rehberi
2021 yılı, sözlüğümüze yeni bir terim daha ekledi : NFT Token’ler. Rekor fiyatlarla satılan NFT token’ler birden bütün ilgiyi “NFT nedir? NFT token ne işe yarar? NFT coin nereden nasıl alınır?” sorularına yönetti.
Ethereum blok zincirinde oluşturulmuş bu token’ler hayatımıza yeni yeni giren De-Fi yani “merkeziyetsiz finans” platformlarının bir ürünüdür.
Daha önce de yüzlerce çeşit token projesi üretilmişti. Hatta kripto para piyasasında market değeri olarak ilk 100’de yer alan dijital para birimlerinin büyük bir kısmı, coin değil, token’dir. (Bu konuyla ilgili olarak “Token nedir? Coin ile Token farkı nedir?” sorularına cevap verdiğimiz yazımızı buradan okuyabilirsiniz.) Ancak NFT Token’ler bu klasik token’lerden bazı yönlerden farklı. Onları değerli kılan da bu özellikleri.
Bugüne kadar bildiğimiz, çoğu zaman da alışveriş yapıp kullandığımız token’ler, Ethereum blok zincirinde oluşturulan ERC-20 tipi token’lerdi. Bu tip token’ler sınırsız sayıda üretilebilir ve yüksek sayıda arzları da bir çok girişimin temelini oluşturur.
Ancak NFT Token’ler belirli bir sayıda üretilir. Dolayısıyla çok nadirdir. Ve geleneksel ekonomide olduğu gibi yeni nesil kripto para ekonomisinde de arz-talep dengesi çok önemlidir. NFT’ler belli bir sayıda olur ve koleksiyon öğesidir. Onları değerli kılan, sayılarının sınırlı olması ve nadir olmalarıdır. (Her koleksiyon nesnesinde ve her meta’da bu kural geçerlidir; bir şey nadir ve sınırlıysa, değeri artar.)
NFT Token’ler, İngilizce bilenler için aslında “adı üzerinde” varlıklardır. Klasik token’ler değiş-tokuş edilebilir, takasa sokulabilir, birbirinin yerine geçebilir. Ancak NFT’ler non-fungible varlıklardır. Yani değiştirilemez, eşsiz, tek bir adet olan…
NFT Token’ler son zamanlarda yaygınlaşan projeler olduğu için, NFT coin satılan borsalar da yeni yeni duyulmaya başlayan de-fi (merkeziyetsiz) borsa projeleridir. Bunların içinde NFT Token alınabilecek başlıcaları : Cryptokitties, WAX, Codex Protocol, Open Sea olarak sayılabilir. NFT Token’lerin bir kısmı Binance üzerinden de alınabilmektedir.
NFT Token kavramı ile yaratılan terimlerden biri de : Doğrulanabilir Dijital Kıtlık’tır. Bu terim, bir dijital varlığın sınırlı sayıda ya da tek bir adet olduğunun, değiştirilemez bir blok zincir verisiyle tescil edilmesi anlamına gelir. (Elinizdeki bir tablonun orijinal ve dünyada tek olduğunu ya da bir pulun dünyada sadece 10 adet olduğunu bir ekspere onaylatıp, bunu da noterden tescilletmek gibi düşünebilirsiniz.)
NFT Token’ler az önce sözlük anlamıyla da açıklamaya çalıştığımız gibi “değiştirilemez” dijital varlıklardır. Yani 1 ETH her zaman 1 Ethereum’a eşittir. Cebinizdeki 200 TL, her zaman 200 TL’ye eşittir. Arkadaşınızla cebinizdeki 200 TL’leri değiş-tokuş ettiğinizde, ikinizin de yine 200’er TL’si olur. Kimse bir şey kazanmaz ya da kaybetmez. Oysa bir NFT Token, birebir aynısıyla değiştirilemez (birebir aynısı yoktur). Satılabilir, daha değerli bir varlıkla değiştirilebilir ama asla “aynısı” ile değiştirilemez. (Az önceki 200 TL örneğini, seri numarası özel ve sadece 1 tane olan bir banknot ile düşünün. Cebinizde yine bir adet 200 TL var ama “o” 200 TL’den aslında dünyada bir tane var. Bu defa değeri, 200 TL’den çok çok fazladır ve arkadaşınızın 200 TL’si ile değiştirmezsiniz.)
NFT Token’lerin gündem olmasına ve bu kadar pahalı olmasına sebep olan iki ürün; Rick And Morty isimli animasyon dizi için ve Örümcek Adam için yapılan iki sanatsal çalışmanın, blok zinciri üzerinde damgalanıp bir adet olduklarının, eşsiz ve “tek” olduklarının sonsuza kadar kayıt altına alınması oldu. Bu iki dijital resim, artık eşsiz birer sanat eseri oldular, çünkü onları oluşturan verilerin her bir byte’ı blok zincir üzerinde damgalandı. Söz konusu görsellerin birer “kopyasını” sağ tıklayıp ya da ekran görüntüsü alıp bilgisayarınıza kaydedebilirsiniz ama asla o eserlerin “kendisine” sahip olmuş olmayacaksınız. Ünlü Mona Lisa tablosunun fotoğrafını çekip, büyüttürüp, çerçeveletip salonunuza astığınızı düşünün, şimdi Mona Lisa tablosuna sahip mi oldunuz? Hayır. İşte NFT Token’leri bu kadar değerli kılan da budur.
Peki, tanesine 150 bin Dolar verip NFT Token aldınız. Nerede saklayacaksınız? Mona Lisa tablosunun orijinali sahip olsaydınız nerede saklayacaksanız orada; yani bir kasada. NFT coin’ler, sıradan coin ve token’ler gibi basit cüzdanlarda değil Trust Wallet’te saklanır. NFT Token’ler nihayetinde blok zincir üzerinde bir veri olduğu için, onların da bir cüzdan adresi vardır. Yani Mona Lisa tablonuzu isteyen gelip görebilir ancak uzaktan. Hatta çok uzaktan. Bir NFT coin, Trust Wallet’teyken kendi yaratıcıları da dahil olmak üzere, sahibinin izni olmadan kopyalanamaz ve transfer edilemez.
NFT Token’ler ne kadara satılır ve NFT coin fiyatları nelerdir diye merak ediyor olabilirsiniz. Nadir ve sınırlı sayıda olan her şey gibi, NFT Token’ler de değerini arz-talep ilişkisiyle belirler. Yani belirli bir piyasaya fiyatı yoktur. Çoğu zaman açık arttırmayla ya da doğrudan satıcı ile alıcı arasında pazarlıkla fiyatları belirlenir.
Konunun burasında, aslında Bitcoin ve Ethereum gibi herkesin bildiği, artık günlük hayatın bir parçası olan dijital varlıklar için bile “hala” sorulan klasik soruya da cevap verelim : Sadece kodlardan oluşan ve başka hiçbir özelliği olmayan(!) bu token’leri bu kadar değerli yapan nedir? Cevap veriyoruz : Bir metaya değer biçen, insanların kendisidir. Altın da dahil olmak üzere hiçbir fiziki varlık da aslında kendiliğinden değerli değildir. Altına ya da pırlantaya değer veren bizleriz, çünkü az bulunurlar, parlaktırlar, güzel gözükürler ve pahalı fiyata satılırlar. Onlara bu fiyatları ödemek bizim seçimimizdir. Dolayısıyla bu seçimimiz de, değerlerini belirler. NFT Token’ler için de aynı şey geçerlidir. İki kişinin bir NFT coin’in değeri konusunda aralarında anlaşıp alış-veriş yapmaları o NFT Token’in değerini/fiyatını ya da karşılığını belirlemek için yeterlidir.
Eğer böyle olmasaydı, NFT coin’ler de şu ana kadar 173 milyon Dolar satış hacmine ve tam 5,2 Milyon farklı satışa konu olmazdı. Merak edenler için; bir NFT coin’in ortalama değeri 33 Dolar. Ancak içlerinde 150 bin Dolar’a satılanlar da var.